Kể từ sau ngày 16/6/2023, khi được Đấng Bản Quyền giáo phận quyết định nâng Giáo họ Chiêm Sơn thành Giáo họ biệt lập Chiêm Sơn, niềm mong mỏi, chờ mong ngày Đức Cha giáo phận về dâng Thánh lễ tạ ơn thành lập Giáo họ biệt lập của đoàn chiên nơi đây thật chẳng khác nào niềm mong đợi của dân Chúa xưa:
“Mong đợi CHÚA, tôi hết lòng mong đợi,
cậy trông ở lời Người.
Hồn tôi trông chờ Chúa,
hơn lính canh mong đợi hừng đông.
Hơn lính canh mong đợi hừng đông,” (Tv 130,5-6)
Suốt những ngày tháng qua, quý Cha hữu trách cùng với đoàn chiên nơi đây đã tất bật lo lắng, chuẩn bị để chào đón sự kiện đặc biệt này. Và sáng hôm nay – 14/7/2023, niềm vui đó vỡ òa khi bóng dáng của vị Cha chung giáo phận xuất hiện nơi tiền đường giáo họ trong sự chào đón nồng nhiệt của quý Cha giáo xứ mẹ Trà Kiệu và đông đảo cộng đoàn dân Chúa nơi đây, cũng như từ đất Mẹ Trà Kiệu và nhiều nơi khác trong giáo phận nhà.
Dịp này, mọi người cũng được nghe lại lược sử của giáo họ biệt lập Chiêm Sơn. Từ những năm 1470, vua Lê Thánh Tông ban hành chính sách chiêu dân lập ấp, nhiều đoàn di dân từ phía Bắc, Thanh Hóa, Nghệ An đã đến nơi đây và lập nên làng Chiêm Sơn, nay thuộc xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.. Sau đó, vào khoảng năm 1741, dưới thời quản xứ Trà Kiệu của Cha dòng Phan Sinh, Felipe de la Conception, giáo xứ Trà Kiệu đã khai sinh ra giáo họ Chiêm Sơn (ngày trước vẫn gọi là họ lẻ Chiêm Sơn), trực thuộc giáo xứ Trà Kiệu, giáo phận Quy Nhơn. Lúc này giáo họ Chiêm Sơn chỉ có khoảng 80 tín hữu. Đến thời kỳ bắt đạo, nhất là dưới thời kỳ Văn Thân “bình Tây sát Tả”, vào các năm 1884-1885, giáo họ Chiêm Sơn cũng lao đao tan tác, giáo dân phần lớn chạy về tá túc ở Trà Kiệu. Sau cuộc bách hại của Văn Thân, bà con giáo dân Chiêm Sơn còn sống sót trở về quê sinh sống. Cố Nhơn, quản xứ Trà Kiệu, mới chạy vạy tìm cách giúp đỡ cho họ dần dần tạo lập lại cuộc sống, đồng thời tu sửa lại nhà thờ giáo họ Chiêm Sơn. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ bị bom đạn tàn phá nên đến năm 1994, dưới thời quản xứ của Cha Phaolô Mai Văn Tôn, ngài đã cho xây dựng lại nhà thờ Chiêm Sơn. Đến năm 2000 khi Cha Anphong Nguyễn Hữu Long về quản xứ Trà Kiệu, ngài đã nhờ các sơ dòng Mến Thánh Giá Quy Nhơn tại Trà Kiệu lên tập hát cho các em và thành lập ca đoàn giáo họ Chiêm Sơn. Năm 2002, Cha quản xứ Anphong Nguyễn Hữu Long đã cho xây dựng nhà sinh hoạt, giáo lý. Năm 2009, Cha Phaolô Đoàn Quang Dân, quản xứ Trà Kiệu, đã cho xây dựng thêm Núi đá Đức Mẹ, để cho anh chị em có nơi cầu nguyện cùng Đức Mẹ. Năm 2020 Cha Gioan Nguyễn Văn Hoàng đã cho xây dựng thêm Đền Thánh Giuse và chỉnh trang lại Núi đá Đức Mẹ.
Với giáo họ Phú Nhuận, nằm ở cực Tây của huyện Duy Xuyên, cách Trà Kiệu khoảng 20 km. Dựa vào gia phả tộc Huỳnh của làng Phú Nhuận cho biết: các bậc tiền bối của họ đã theo Đạo từ cách đây 180 năm, tức là khoảng những năm 1840. Thời kỳ đó, các Cố Tây (linh mục thuộc Hội Thừa sai Paris-MEP) cho xây một nhà nguyện nhỏ để bà con lui tới đọc kinh và thỉnh thoảng có các Cha lên dâng Thánh lễ cho bà con giáo dân. Trận lụt lớn năm Thìn (1964) đã cuốn trôi tất cả sổ sách của giáo họ và sau thời kỳ chiến tranh tàn phá, các cơ sở vật chất khác cũng không còn. Hiện nay số ít bà con giáo dân tại đây, khoảng trên 100 nhân danh, vẫn sinh hoạt hằng tuần tại nhà nguyện nhỏ nằm trên đất của một nhà giáo dân.
Với giáo họ La Tháp, cũng được hình thành từ rất sớm, không rõ là năm nào nhưng chỉ biết là từ thời kỳ các Cố Tây, có đến 3 đời cố Tây làm Cha sở và và 5 Cha Việt Nam từng phục vụ giáo xứ La Tháp. Khi ấy La Tháp còn là một giáo xứ lớn lên đến 2000 giáo dân, bao gồm nhà thờ giáo xứ tại La Tháp và nhà thờ giáo họ tại Lệ Bắc. Sau thời kỳ chiến tranh, cả 2 ngôi nhà thờ đều bị tàn phá và chỉ còn lại nền móng, sổ sách bị mất hoàn toàn và giáo dân di tản gần hết. Hiện nay, chỉ có khoảng 150 bà con giáo dân tại đây còn giữ đạo và hằng tuần tham dự thánh lễ tại nhà của một giáo dân.
Trở lại với niềm vui vô cùng đặc biệt ngày hôm nay, cộng đoàn phụng vụ hân hoan chào đón đoàn rước gồm quý Cha trong khắp giáo phận và vị Cha chung đáng kính của mình, từ bên hông tiền đường để tiến vào cung Thánh dâng Thánh lễ tạ ơn. Mở đầu Thánh lễ, Đức Cha Giuse ngỏ lời chào đến quý Cha, quý thầy, quý nữ tu, cộng đoàn phụng vụ đang hiện nơi đây cùng quý đại diện chính quyền địa phương. Trong tâm tình tạ ơn Thiên Chúa, ngài mời gọi mỗi người hãy hiệp cùng với giáo họ biệt lập Chiêm Sơn nói lên hành trình thăng tiến đức tin không ngừng trong tiến trình hội nhập phát triển để lan tỏa niềm hy vọng, yêu thương giữa đời. Với tâm tình tạ ơn đó, ngài mong ước với sự hướng dẫn của Cha tân quản nhiệm và sự cộng tác của cộng đoàn dân Chúa nơi đây, giáo họ biệt lập Chiêm Sơn sẽ thực hiện được những gì Thiên Chúa muốn để tạo nên dấu ấn Tình Yêu trong gia đình giáo phận.
Tiếp đến là nghi thức công bố văn thư Quyết định thành lập Giáo họ biệt lập Chiêm Sơn (gồm giáo họ Chiêm Sơn, giáo họ La Tháp, giáo họ Phú Nhuận) và bổ nhiệm Cha Tân quản nhiệm Phê-rô Trần Văn Thủy. Cha Phao-lô, Chánh văn phòng Tòa Giám Mục đã nhận văn thư từ tay Đức Cha và long trọng công bố tại thư đài. Sau đó, Đức Cha trao văn thư bổ nhiệm cho Cha Tân quản nhiệm Phê-rô trong tiếng vỗ tay chúc mừng của cộng đoàn phụng vụ. Tiếp đến, Cha Tân quản nhiệm Phê-rô tiến ra trước Bàn thờ, quỳ gối công khai tuyên xưng đức tin của mình trước mặt Đức Giám mục giáo phận và cộng đoàn dân Chúa. Sau cùng, Cha Tân quản nhiệm lặp lại lời hứa mà ngài đã thực hiện lần đầu tiên trong ngày nhận chức linh mục trước mặt Đức Giám mục giáo phận và cộng đoàn, cũng như đặt tay trên sách Phúc Âm để xin Thiên Chúa giúp sức hầu có thể chu toàn những gì ngài đã tuyên xưng và cam kết.
Thánh lễ tiếp tục với kinh Vinh Danh như thường lệ.
Sau phần công bố Lời Chúa từ Cha Tân quản nhiệm, trong bài giảng của mình, Đức Cha Giuse đã gợi lên trong lòng mọi người tâm tình tạ ơn khi được Thiên Chúa yêu mến biết là nhường nào: “Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn.” Qua đó, Đức Cha cũng cho thấy Thiên Chúa có những chương trình, những lựa chọn riêng của Ngài, khiến con người không khỏi ngạc nhiên. Và trên tất cả, với ơn Chúa giúp, những con người tầm thường được Ngài chọn lựa có thể thực hiện được những điều phi thường trong chương trình kỳ diệu của Ngài. Nhưng để có được điều đó, mọi người “hãy mang lấy ách của tôi, và hãy học với tôi, vì tôi có lòng hiền hậu và khiêm nhường. Tâm hồn anh em sẽ được nghỉ ngơi bồi dưỡng. Vì ách tôi êm ái, và gánh tôi nhẹ nhàng.” Hãy để ách của Thiên Chúa, chính là bàn tay yêu thương của Ngài khoác trên vai mỗi người chúng ta, bàn tay yêu thương của Cha mẹ khoác trên vai con cái, để được Ngài đồng hành, hướng dẫn, chở che. Đức Cha cũng mời gọi mỗi người khi được mời gọi mang lấy ách Tình Yêu cũng hãy mang lấy tinh thần khiêm hạ, để lan tỏa Tình Yêu cho người xung quanh, dẫu là trong đời sống gia đình hay trong đời sống tu đức. Sau khi lược lại vài điểm lịch sử của giáo họ, Đức Cha cũng chia sẻ một điểm khá thú vị, đó là dáng dấp ngôi thánh đường của giáo họ được Cha Phao-lô Mai Văn Tôn xây dựng năm 1994 có hình bóng của quê hương của cha Phao-lô – Phát Diệm, thì hôm nay đây Cha Tân quản nhiệm Phê-rô cũng là người Phát Diệm. Chia sẻ niềm vui với giáo họ biệt lập Chiêm Sơn, Đức Cha cũng mong mỏi với trách nhiệm được giao phó nơi Cha Tân quản nhiệm, cũng như nơi giáo họ biệt lập, việc loan báo Tin Mừng Tình Yêu sẽ thu gặt được nhiều hoa quả tốt đẹp, để hành trình giáo họ biệt lập này trở thành giáo xứ cũng sẽ sớm đến trong tương lai. Kết thúc bài giảng, Đức Cha Giuse nài xin Thiên Chúa, Đức Mẹ Trà Kiệu, Thánh Cả Giuse – quan thầy của giáo họ, ban muôn ơn lành trên tất cả mọi người để từ đó biết cảm nghiệm ơn Chúa tuôn đổ trên mỗi người người mà biết dâng lên các Đấng lời cảm tạ và sống đơn sơ, khiêm hạ lan tỏa giá trị Tình Yêu giữa đời như tâm tình của Thánh Phao-lô: “Tôi sống, nhưng không còn phải là tôi, mà là Đức Kitô sống trong tôi” (Gl 2, 20).
Trước khi kết thúc Thánh lễ, ông Ta-đê-ô Nguyễn Thọ, đại diện cho giáo họ biệt lập Chiêm Sơn đã có đôi tâm tình biết ơn đối với Đức Cha giáo phận, quý Cha hữu trách, qúy soeur 2 dòng Mến Thánh Giá Quy Nhơn và Thánh Phao-lô tại Đà Nẵng, giáo xứ mẹ Trà Kiệu cùng các ban ngành đoàn thể liên quan, quý các cấp chính quyền, quý ân thân nhân xa gần, cùng với những đóa hoa tươi thắm.
Sau đó, Cha Tân quản nhiệm Phê-rô cũng chia sẻ đôi tâm tình tri ân đến Đức Cha Giuse, Cha Tổng đại diện, Cha đại diện Giám mục, quý Cha Hạt trưởng, Cha quản xứ Simon, Cha phụ tá Giuse, cộng đoàn giáo xứ Trà Kiệu, quý soeurs, quý thầy, quý ân thân nhân xa gần, quý cấp chính quyền địa phương và cộng đoàn phụng vụ hôm nay. Dịp này, Cha Phê-rô cũng ngỏ lời chào thăm và chính thức ra mắt trong vai trò Cha Tân quản nhiệm đến quý cấp chính quyền địa phương gồm huyện Duy Xuyên, các xã Duy Trinh, Duy Thu, Duy Châu, Duy Tân, Duy Phú, thôn Đông Yên, thôn Chiêm Sơn, xóm Hòa An, xóm Nam Sơn. Ngài mong ước sẽ được cùng nhau làm việc với quý cấp chính quyền trong đối thoại, giúp đỡ để cùng nhau xây dựng xã hội phát triển và phục vụ nhu cầu tâm linh một cách chính đáng của mọi người. Ngài cũng ngỏ lời chào đến cộng đoàn dân Chúa giáo họ biệt lập Chiêm Sơn và xin mọi người đón nhận ngài, cũng như cộng tác với ngài để xây dựng giáo hội phát triển.
Sau cùng, Đức Cha Giuse cũng có đôi tâm tình cùng với giáo họ biệt lập nơi đây. Trước hết, ngài nhấn mạnh kể từ nay khi đã trở thành giáo họ biệt lập, Đức Cha giáo phận sẽ về thăm mục vụ nơi đây ít là 1 lần/năm trong bổn phận mục vụ của ngài. Dẫn lại đôi nét thăng trầm trong lịch sử phát triển của giáo họ, đến nay giáo họ vẫn thể hiện được sự can đảm trên hành trình đức tin với 250 giáo dân nơi giáo họ Chiêm Sơn, khoảng 100 giáo dân cho mỗi nơi tại La Tháp và Phú Nhuận. Đức Cha mong ước cộng đoàn nơi đây hãy như hạt lúa mì gieo vào lòng đất để trổ sinh những dấu ấn Tình Yêu giữa đời. Ngài cũng hy vọng với những sáng kiến, cũng như sự quảng đại của các bên liên quan sẽ giúp cho giáo họ Phú Nhuận và La Tháp sớm có được cơ sơ tôn giáo chính thức để xây dựng đời sống phụng tự phong phú hơn. Cuối cùng, lần nữa ngài chúc mừng đến giáo họ biệt lập Chiêm Sơn và chúc cho tất cả mỗi người trở thành muối men ướp đời để thấm đẫm Tin Mừng Tình Yêu cho anh chị em xung quanh.
Thánh lễ kết thúc với phép lành trọng thể từ Đức Cha Giuse và sau đó mọi người cùng chung vui với giáo họ biệt lập Chiêm Sơn trong bữa cơm trưa ấm áp tình người và tình Chúa.
Trà Kiệu, 14/7/2023
Ephrem Huy