Đức Mẹ Trà Kiệu 1885

Trà Kiệu 1885 (thơ)


Chuẩn Bị Cuộc Chiến Tranh Tự Vệ

 

            Vào năm một tám sáu hai (1862),

Nước ta thua trận giặc ngoài Tây dương.

            Buộc lòng cắt đất bồi thường

Nam kỳ ba tỉnh[4], kỳ nhường thực dân.

            Sĩ phu khoa bảng bất thần

Nổi lên chống đối, đa phần Nghệ An.

            Đặng Mai, Trần Tấn[5] mở màn

Tuyển binh[6], truyền hịch[7], Văn Thân thành hình.

            Huế đô cũng chẳng yên bình,

Tuyên truyền xách động, dân tình hoang mang.

            Gặp hồi vận nước suy vong,

Triều đình bạc nhược chỉ mong cầu hòa.

            Văn Thân quyết chí xông pha

Đấu tranh không nhượng, không hòa, không thương.

            Gặp kỳ mở khóa thi Hương

Bốn ngàn sĩ tử khắp phương tựu về.

            Văn Thân hy vọng tràn trề

Động viên khoa bảng chờ nề gian lao.

            Góp tay đẩy mạnh phong trào

Bình Tây Sát Tả” xôn xao kinh kỳ.

            Hô hào vận động bãi thi,

Gặp thời quốc biến còn gì đắn đo.

            Thù nhà nợ nước ai lo,

Thất phu hữu trách, sao cho vẹn toàn!

            Nho sinh tiến thoái lưỡng nan

Cuối cùng chấp thuận nhập đoàn Văn Thân.

Cho dù lỡ bước công danh,

Bút nghiên tạm xếp, đấu tranh diệt thù.

            Sớ dâng Tự Đức, thỉnh cầu

Vua ban chiếu chỉ đối đầu thực dân.

            Bày mưu tính kế diệt dần,

Trước tiên giết đạo, rồi tràn vô Nam.

            Đánh tan giặc Pháp tham tàn,

Thâu hồi ba Tỉnh nhượng san nghị hòa.

            Sớ còn tin nhảm bịa ra

Nhiều điều vô lý[8] để mà vu oan.

            Buộc người Công giáo: “Giáo gian

Phản dân hại nước, ngoại bang tôn thờ

            Lại còn tập trận để chờ

Đợi quân Pháp đến, bất ngờ tấn công.

            Dùng toàn đại bác thần công

Mới từ Âu Mỹ hợp đồng phát minh.

            Tự Đức nhẹ dạ cả tin

Lệnh truyền khám xét kiểm tra trong ngoài.

            Giáo dân mắc phải nạn tai

Cực hình tra tấn, biết chi khai trình!

            Nho sinh tưởng được thuận tình

Kéo nhau đốt phá công trình Bẹc-na[9]

Vua cho mở cuộc điều tra

Mới hay sự thật khác xa tin đồn.

            Nho sinh quả thật bất khôn,

Vu oan giáng họa, lại còn đe vua.

            Mưu đồ phế đế khai ra,

Tòa không giấu nổi, nhà vua tấu trình.

Tự Đức nổi trận lôi đình,

Loạn thần chủ chốt tử hình không tha.

            Nhiều tên thoát nạn trốn xa,

Cuối cùng tự tử hoặc ra nộp mình.

            Văn Thân giảm bớt lộng hành,

Nhưng phần “Sát Tả” chưa đành nhẹ tay.

            Nghệ An nổi tiếng cuồng say,

Nhờ quan Tổng đốc đứng ngoài vô can.

Đặng Mai, Trần Tấn bạo tàn,

Giặc Tây không đánh, lại nhằm giáo dân.

            Kéo nhau đốt phá xóm làng,

Giáo dân khắp tỉnh phân trần oán than.

            Triều đình nghe tiếng kêu oan,

Đưa quân đánh dẹp trừ gian loạn thần.

            Phủ đầu bè lũ Văn Thân,

Giáo dân dễ thở, tạm an một thời.

            Bình yên đâu phải đời đời

Thay vua đổi chúa khổ người lương dân.

            Hàm Nghi[10] gặp lúc phong trần

Cần Vương” truyền hịch xa gần xôn xao.

            Sĩ phu hưởng ứng kêu gào

Đúc rèn khí giới tiếp trào Cần Vương.

            Tạo nên khí thế khôn lường

Bình Tây Sát Tả” kỷ cương duy trì.

            Văn Thân mấy tỉnh Trung kỳ

Lập thành Nghĩa hội, rồi thì xuất quân.

            Kéo nhau từng tỉnh chiếm dần

Ra tay “sát tả” khỏi cần sợ ai.

            Thoạt tiên Quảng Ngãi trổ tài

Sáu ngàn giáo hữu giết ngay một lần!

            Rồi thì Bình Định theo chân

Chục ngàn sinh mạng, tiếng than thấu trời!

            Quảng Nam khổ nạn đến nơi

Tìm phương liệu thế, cấp thời lo toan.

            Trà Kiệu hiểu rõ mưu gian

Của phường quỷ sứ sài lang hại người.

            Loan truyền dối gạt khắp nơi[11]

Văn Thân cam kết không chơi những trò

            Giết người bừa bãi, đừng lo!

Quảng Nam tôn trọng tự do tôn sùng.

            Nhiều người mắc kế, ung dung

Không lo di tản đến vùng an ninh.

            Đến khi bị giết hơn nghìn[12]

Bấy giờ mới biết cam đoan là gì!

            Là chờ có dịp tru di

Sẽ không ai thoát bàn tay tử thần.

            Trà Kiệu hết sức phân vân

Vì từ Tư Nghĩa[13] giáo đoàn trốn ra,

            Cho hay mọi sự gian tà

Văn Thân giết sạch không tha người nào!

            Xứ nhà rúng động xôn xao

Liệu phương tính kế đường nào thoát thân,

            Vì chưng cái chết đã gần,

Trí lòng bấn loạn, xác thân rã rời.

            Đang khi Trà Kiệu chơi vơi

Cố Thiên[14] Phú Thượng một hai kéo vào.

            Vì nghe tin dữ đồn rao

Trà Kiệu nguy khốn người vào giải vây.

            Văn Thân bịa đặt tin này

Để dò phản ứng phía Tây thế nào?

            Cố Nhơn thấy rõ cao trào

Văn Thân hiếu chiến, chẳng bao giờ hòa.

            Người bèn phát động can qua

Làm sao cố thủ ít ra vài ngày.

            Cố Thiên mới kịp trở tay,

Kéo quân tiếp cứu, họa may sống còn.

            Cậy người chưa chắc đã khôn

Mà lo tự cứu bảo toàn bản thân.

            Cố Nhơn đốc thúc giáo dân

Tự làm giáo mác phòng thân khi cần.

            Giáo dân nhất trí xin vâng

Nhưng mua đâu được cả ngàn trường đao.

            Đúc rèn đâu kịp cao trào

Cuối cùng tre đực như phao giữa dòng.

            Chặt về vót nhọn phơi phong,

Hoặc đem trui lửa khô cong cứng ngoài.

            Càng khô càng nhẹ dễ xài

Dùng trong thế thủ, giáo dài càng hay.

            Bây giờ tình trạng đắng cay

Giáo dân thoát hiểm cho hay hãi hùng.

           Văn Thân đuổi giết rợn rùng

Trẻ già lớn bé không dung người nào!

            Càng ngày hiểm họa càng cao

Văn Thân chính thức khai mào chiến tranh.

Cố Nhơn mở cuộc kiểm danh

Ba trăm bảy chục[15] nam thanh nhập đoàn.

            Chia thành bảy đội võ trang

Thô sơ giáo mác giữ an quanh làng.

            Năm trăm phụ nữ[16] đảm đang

Dao phay mã tấu sẵn sàng giúp tay.

            Dù cho can đảm hăng say

Chỉ lo tạp dịch vòng ngoài cứu thương.

            Ngoài ba giáo mác tầm thường

Cố Nhơn còn có súng trường, hỏa mai[17]

            Chỉ dùng để bắn thị oai,

Vì mười viên đạn chẳng xài được lâu.

            Cố Nhơn nặng gánh lo âu,

Nhưng tin ở Mẹ trước sau đỡ đần.

            Người làm một lễ Hiến dâng

Cho Tim Thánh Mẹ giáo đoàn đáng thương.

            Từ nay trên khắp nẻo đường,

Có tay Mẹ dắt can trường con đi.

            Dâng rồi có lẽ còn nghi,

Mẹ trên Thiên quốc gọi thì quá xa,

            Lập bàn thờ Mẹ giữa nhà[18]

Để mong Mẹ ở bên ta đêm ngày.

            Gọi thì có Mẹ tiếp ngay,

Quyền năng hỗ trợ diệt bầy ác gian.

 

Leave a Reply